Toen ik het boek van het bekende Scandinavische brei-duo Arne & Carlos in de etalage van een handwerkwinkel zag, dacht ik meteen aan mijn moeder. Dat zou een mooi cadeau zijn voor haar! Ze breit heel graag, maar het breien van truien vindt ze niet meer zo leuk. Het kost veel tijd en garen, bovendien hebben wij allemaal al een stapeltje truien van haar hand in de kasten liggen. Haar smaak is in de jaren zestig blijven hangen en ik ben niet echt een ‘vintage type’, dus draag ze weinig. Zo ondankbaar. Het boek ‘Vogels breien met Arne en Carlos’, met de mooie foto op de cover van twee kleurrijke vogeltjes die sprekend op Arne en Carlos leken, keek mij vanuit de etalage aan. Ik stapte de winkel binnen en kocht dat boek voor haar. De volgende keer als ik naar mijn ouders ga, neem ik het boek voor haar mee, dacht ik. Mijn ouders wonen in Tsjechië, ongeveer 900 kilometers van mij vandaan, dus soms duurt het meer dan een half jaar voordat ik ze ga opzoeken.
Een paar weken later kreeg ik een telefoontje: mama ligt op de IC afdeling met een hersenbloeding. De dagen daarna waren heel spannend. Overleeft ze dat? Zo ja, wat is de schade? Hoe zal haar leven verder eruitzien? Ze was halfzijdig verlamd, aan de rechter kant. Gelukkig was ze in goede handen, kreeg meteen de volgende dag na de opname een fysiotherapeute aan haar bed die haar masseerde en oefeningen met haar deed. Mijn reis naar mijn geboorteland kwam sneller dan gedacht. Ik pakte mijn tas in, het boek lag al klaar. Ik hield het in mijn handen, tranen stroomden over mijn wangen. Zal mama ooit nog kunnen breien? Zal ik het boek maar thuis laten? Ik kan haar nu toch geen brei-boek geven? Daar wordt ze alleen verdrietig van. Of zou dat juist als een stimulans kunnen werken? Een teken dat ik er vertrouwen in heb, dat zij weer beter wordt? Ja, dat is het, dat doe ik. Wie weet helpt het haar zelfs om te herstellen.
Therapeutisch breien
Er zijn meerdere boeken verschenen over het therapeutische effect van het breien. De Engelse therapeute Betsan Corkhill is de auteur van ‘Knit for Health & Wellness, How to knit a flexible mind and more…’ (helaas niet in het Nederlands verkrijgbaar, wel haar ander boek ‘Haaktherapie’) en de oprichter van Stichlinks. Ze is opgeleid als fysiotherapeut en heeft ontdekt dat handwerken en met name breien vele positieve effecten heeft op onze welzijn. Wellbeing, oftewel welzijn, wat is dat eigenlijk? En hoe zit dat met het positief denken? Begint het daarmee, of kunnen we het positief denken stimuleren door iets te doen? Betsan Corkhill zegt daarover op haar website:
“De meesten van ons willen ‘goed’ leven. Om dat effectief te doen, moet ieder van ons verantwoordelijkheid nemen voor ons eigen welzijn. Het is niet iets dat zomaar de ‘gelukkigen overkomt’. We hebben ook up-to-date kennis en ondersteuning nodig.
Bij welzijn gaat het niet om positief denken, maar om het hebben van de tools en veerkracht om de onvermijdelijke uitdagingen van het leven aan te gaan. Het gaat erom dat je je persoonlijke feelgood-kern ontwikkelt waarmee je door de stormen van het leven kunt blijven drijven. Het gaat over levenslang leren, het zoeken naar nieuwe vaardigheden en ervaringen, creatief en nieuwsgierig zijn, delen met anderen, het ontwikkelen van ondersteunende sociale contacten en meer ‘de hele persoon’ benadering van het leven.”
Daarom is er ook Stichlinks ontstaan, een non-profit organisatie die informatie verstrekt aan mensen die hulp zoeken en aan professionals die het breien als therapie willen inzetten. Er zijn steungroepen voor mensen die graag samen willen breien. Stitchlinks verricht ook onderzoeken naar de therapeutische voordelen van breien en sociale activiteitengroepen.
Onderzoek
Dat breien niet alleen een tijd-dodende bezigheid is voor oude vrouwtjes bevestigt ook het onderzoek van de Mayo Clinic ( Amerikaans academisch medisch centrum dat zich richt op geïntegreerde gezondheidszorg, onderwijs en onderzoek). Uit dit onderzoek blijkt, dat knutselactiviteiten, zoals breien, quilten, spelletjes spelen alsook het lezen van boeken de kans vermindert op milde cognitieve stoornissen.
Breien werkt ontspannend, verlaagt de bloeddruk en de hartslag, net als een meditatie. Je gebruikt bijna alle delen van je hersenen, als je breit, daarom is het een goede oefening om de samenwerking tussen al die hersendelen te bevorderen.
Breien maakt gezond en gelukkig
Dr. Carrie Barron, een begaafd psychiater en liefhebster van het breien, en haar man Dr. Alton Barron, een vooraanstaande handchirurg, hebben samen een boek geschreven: The creativity cure. Ze putten uit een gecombineerde, veertig jaar durende, medische praktijk en persoonlijke ervaring. Volgens hen is creatief bezig zijn een belangrijk onderdeel van geluk en welzijn op de lange termijn. Het recept voor creatieve genezing volgens de dokters Barron bestaat uit vijf ingrediënten: inzicht, beweging, ontspanning, je eigen twee handen gebruiken en ontwikkeling van je geest. Dit is de weg naar een zinvoller, bevredigender leven, en de weg om zelfinzicht en zelfexpressie te ontwikkelen.
De fijne motoriek
Niet alleen de hersencellen hebben baat bij veel gebruik. Ook onze gewrichten willen actie, het liefst zonder te veel belasting. Volgens Dr. A. Barron stimuleert het voorzichtig gebruiken van je vingers de aanmaak van het kraakbeen. Breien is hiervoor beter dan typen, waarmee de vingers niet voldoende belast worden. De belasting van je kleine gewrichten bij het breien is ook niet zo zwaar, dat je ze daarmee overbelast. Voor mensen met artritis raadt Dr. Barron aan om de handen eerst in warm water te weken en grotere naalden te gebruiken.
Fijn gevoel
Maar los van alle wetenschappelijke onderzoeken en feiten over wat het breien in onze hersenen doet: het is gewoon fijn om te doen. Niet alleen omdat het mindfull is, dat je echt in het moment van nu bent, aandacht richt op wat je aan het doen bent en verstilt. De sensatie van de zachtjes tikkende breinaalden, de zachte wol in je vingers voelen, de kleuren die je gebruikt en het langzaam creëren van iets, wat niet eens nuttig hoeft te zijn, dat is zo waardevol. Vergeet de truien, als dat een brug te ver is voor je (voor mij wel). Brei een mutsje voor een kind of een mini-mutsje voor een eitje dat je op de zondagochtenden eet. Brei een vogel, een ‘echt’ roodborstje of een koolmees, of een fantasievogel en gebruik restjes van de wol die je thuis hebt. Laat de vogeltjes op iemand lijken, verzin iets geks, dan kun je ook nog erom lachen. Je kunt ook een kerstbal breien, daarmee zijn de Scandinaviërs Arno en Carlos bekend mee geworden. Het zijn kleine projecten, binnen een paar uur heb je al een vogeltje of een kerstbal in je handen. Je wordt daar blij van, trots op jezelf, dat je daar een goed eind aan hebt kunnen breien, en misschien maak je daar nog iemand anders blij mee.
Mijn moeder herstelde goed. Ze loopt, al is het minder snel en minder lang dan vroeger. Ze leest, ze kookt, ze puzzelt, en ze breit. Ze breit vogels. Ze zijn overal in het huis te spotten. Twee koolmezen hebben een nestje op de gang, op een tak in de woonkamer zitten fantasievogels met gekke mutsjes en truitjes aan. Bij mij op de werkkamer in Nederland hebben ze ook een plekje gekregen. Ik kan er urenlang naar kijken, soms lijken ze te zingen of tegen mij te praten.
Mijn vader speelt verontwaardiging: ‘Vroeger belaagde ze ons met truien, nou zitten we met die vogels!’
‘Mama, ga lekker door met breien’, zeg ik, ‘ik hang ze de volgende kerst in de boom.’
Voor Sophia Magazine, april 2021
© Ema Sindelarova
Links:
Artikelen:
- I knit, therefor I can: The science behind knitting and psychological health ( by Carrie Barron, M.D.)
http://carriebarronmd.com/wp-content/uploads/2015/12/yarnmarketnews.pdf
- Engaging in cognitive activities, aging, and mild cognitive impairment: a population-based study (The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neuroscience, Spring 2011)
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21677242/
Boeken:
- Vogels breien met Arno & Carlos (Arne Nerjordet, Carlos Zachrison), ISBN: 9789043919326, uitgeverij Kosmos
- Knit For Health And Wellness: How To Knit A Flexible Mind And More… (Betsan Corkhill), ISBN 978-1-910291-30-6, uitgeverij Smashwords Edition
- Haaktherapie (Betsan Corkhill), ISBN: 9789089987662, uitgeverij Librero
- The creativity cure: How to build happiness with your own two hands (Carrie Barron, Alton Barron), ISBN: 9781451636796, uitgeverij Simon & Schuster